WOKÓŁ ZAGADNIEŃ TERMINOLOGICZNYCH W SURDOPEDAGOGICE
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Data publikacji: 25-07-2019
Rozprawy Społeczne/Social Dissertations 2012;6(1):31-42
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Problemy terminologii surdopedagogicznej istniały w większości najstarszych źródeł. W czasach współczesnych nadal brakuje zgodności w kwestii terminologii dotyczącej uszkodzeń słuchu. Sformułowania odnoszące się do
tej grupy osób niepełnosprawnych były i nadal są, zatem przedmiotem sporu wśród licznych specjalistów. Terminologii
dotyczącej uszkodzeń słuchu nie uporządkowały nawet encyklopedie i słowniki. Wśród dużej liczby propozycji terminologicznych za definicję najbardziej ogólną, obejmującą wszystkie osoby z uszkodzeniami słuchu, przyjęto określenie „hearing
impairment”. W języku polskim oznacza to „uszkodzenie słuchu”. Pojęcie „uszkodzenie słuchu” nie wskazuje jednak na stopień utraty słuchu.
Przez ponad wiek w pedagogice specjalnej funkcjonował termin „głuchoniemy”. Określano nim osoby ze znacznym i głębokim uszkodzeniem słuchu. Przed II wojną światową zaczęto dodatkowo używać pojęcia „głuchy”. Mimo to duża liczba
Polaków określa siebie nadal w języku migowym jako osoby „głuchonieme”, a nie „głuche”. Dla wielu słyszących termin
„głuchy” kojarzy się z terminem „głupi”. Podobieństwo etymologiczne i brzmieniowe tych wyrazów było przyczyną powstania, propagowanego szczególnie przez osoby słyszące, kolejnego tworu językowego – „niesłyszący”. On jednak także
nie jest pozbawiony wad, z uwagi na przedrostek „nie”, sugerujący już coś niedobrego, oraz ze względu na podobieństwo
z terminem „niedosłyszący”. Wśród propozycji terminologicznych pojawiały się jeszcze pojęcia: „niemowa”, „inwalida słuchu”, „inwalida narządu słuchu” czy „sprawny inaczej”.
Próby rozstrzygnięcia współczesnych dylematów terminologicznych w surdopedagogice pozwalają na pewne ogólne ustalenia. Z pewnością nie ma nadal określenia, które usatysfakcjonowałoby wszystkie środowiska. Nie powinno się
raczej korzystać z pojęć „niemowa”, „inwalida słuchu”, „inwalida narządu słuchu” czy „sprawny inaczej”. Posługiwać zaś
należałoby się terminami: „osoba z uszkodzonym słuchem”, „osoba z zaburzeniem słuchu”, „osoba z wadą słuchu”, „osoba
niesłysząca”, „osoba słabosłysząca”, „osoba niedosłysząca”, „osoba ogłuchła”, „osoba funkcjonalnie słysząca”, ale też „osoba
głuchoniema”.
REFERENCJE (25)
1.
Adamiec T. (2003), Głuchoniemi i świadectwa życia do końca XVIII wieku – przegląd problematyki. W: Świdziński M., Gałkowski T., (red.), Studia nad kompetencją językową i komunikacją niesłyszących, Uniwersytet Warszawski i in., Warszawa.
2.
Brückner A. (1927), Słownik etymologiczny języka polskiego. Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków.
3.
Cabała M., Kozłowski G. (1988), Rehabilitacja głuchoniewidomych. Polski Związek Niewidomych, Warszawa.
4.
Gałkowski T. (1997), Nowe podejście do niepełnosprawności. Uporządkowania terminologiczne. „Audiofonologia”, Tom X.
5.
Głogowski K. (1963), W obronie głuchoniemego, jego nazwy i mowy migowej, W: Skrocki Z., (red.), Rehabilitacja głuchych. PZWL, Warszawa.
6.
Góralówna M. (1998), Ocena utraty słuchu różnymi metodami pomiarowymi. W: Eckert U., (red.), Wybrane zagadnienia z surdopedagogiki, Wydawnictwo WSPS, Warszawa.
7.
Gunia G. (2006), Terapia logopedyczna dzieci z zaburzeniami słuchu i mowy. Wybrane problemy teorii i praktyki surdologopedycznej. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
8.
Hoffman B. (2001), Surdopedagogika w teorii i praktyce. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Warszawa.
9.
Kirejczyk K. (1957), Głusi. PZWS, Warszawa.
10.
Krakowiak K. (2006), Kim jest moje niesłyszące dziecko? W: Krakowiak K., Dziurda-Multan A., (red.), „Nie głos, ale słowo…” Przekraczanie barier w wychowaniu osób z uszkodzeniami słuchu, Wydawnictwo KUL, Lublin.
11.
Krakowiak K. (2006), Pedagogiczna typologia uszkodzeń słuchu i osób nimi dotkniętych. W: Krakowiak K., Dziurda-Multan A., (red.), „Nie głos, ale słowo…” Przekraczanie barier w wychowaniu osób z uszkodzeniami słuchu, Wydawnictwo KUL, Lublin.
12.
Krakowiak K. (2003), Szkice o wychowaniu dzieci z uszkodzeniami słuchu. Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej w Stalowej Woli, Stalowa Wola.
13.
Krakowska N. (1927), Rozwój słuchu u głuchych i głuchoniemych, „Nauczyciel Głuchoniemych i Ociemniałych”, Numer 1.
14.
Opinia przewodniczącego Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk prof. Walerego Pisarka w przedmiotowej sprawie, wyrażona w piśmie z dnia 6 stycznia 1998 r., l.dz.23/WP/98 adresowanym do mgr. Andrzeja Urmańskiego, dyrektora Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Słabowidzących im. dr Zofii Galewskiej w Warszawie.
15.
Plutecka K. (2006), Kompetencje zawodowe surdopedagoga z wadą słuchu. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
16.
Polański E. (2003), Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, Warszawa.
17.
Siła-Nowicki S. (1967), Wpływ środowiska na kształtowanie osobowości, mowy, myślenia i rehabilitacji inwalidów słuchu. „Biuletyn Zakładu Badawczego ZSI”, Numer 3(33).
18.
Skarżyński H., Mueller-Malesińska M., Wojnarowska W. (2002), Klasyfikacja zaburzeń słuchu. „Logopedia”, Numer 28.
19.
Szczepankowski B. (1999), Niesłyszący– głusi – głuchoniemi. Wyrównywanie szans. WSiP, Warszawa.
20.
Szczepankowski B. (2002), Problemy terminologiczne w surdopedagogice. In: Pańczyk J., (ed.), Forum pedagogów specjalnych XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
21.
Szczepankowski B. (1997), W obronie głuchoniemego. Rozważania nad terminologią. „Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej”, Numer 1 (151).
22.
Trębicka-Postrzygacz B. (2011), Postawy wobec osób niesłyszących – implikacje pedagogiczne i filozoficzne. W: Jarmoch E. i Kunikowski J., (red.), Filozofia życia. W poszukiwaniu mądrości, piękna i dobra. Tom I. Księga Jubileuszowa Profesora Ryszarda Rosy w 70. rocznicę urodzin, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Drohiczyńskie Towarzystwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Filozoficzne – Oddział w Siedlcach, Siedlce-Drohiczyn.
23.
Trębicka-Postrzygacz B. (2011a), Szkoły dla dzieci niesłyszących na ziemiach polskich w latach 1817-1914, Wydawnictwo TN KUL, Lublin.
24.
Zarządzenie nr 29 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 r. w sprawie zasad organizacji opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz organizacji kształcenia specjalnego (Dz. Urz. MEN, 1993 r., nr 9, poz. 36).
25.
Zielińska-Dryl D. (2006), Osoba niesłysząca jako wyzwanie. W: Krakowiak K., Dziurda-Multan A., (red.), „Nie głos, ale słowo…” Przekraczanie barier w wychowaniu osób z uszkodzeniami słuchu, Wydawnictwo KUL, Lublin.