ORIGINAL ARTICLE
Population aging and exclusion of older people and education to old age
1
Katedra Interdyscyplinarnych Studiów nad Niepełnosprawnością, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, Polska
Submission date: 2019-10-26
Final revision date: 2019-12-06
Acceptance date: 2020-02-05
Publication date: 2020-06-01
Corresponding author
Magda Lejzerowicz
Katedra Interdyscyplinarnych Studiów nad Niepełnosprawnością, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, Szczęśliwicka 40, 02-353, Warszawa, Polska
Katedra Interdyscyplinarnych Studiów nad Niepełnosprawnością, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, Szczęśliwicka 40, 02-353, Warszawa, Polska
Rozprawy Społeczne/Social Dissertations 2020;14(1):82-97
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
Abstract: The aim of the article is to show what conditions must be met to support older people in the process of social inclusion, as well as to show that active, healthy aging is possible through education into old age. In addition, social attitudes towards the elderly and the scope of education to old age in the Polish education system were examined. Material and methods: The research used the method of analyzing existing data from reports and expertise of GUS (2014, 2016, 2019), NIZP-PZH (2018), NIK (2018), CBOS (2009, 2016), EHIS (2014), NHS (2018) and studies of Wojcieszek, Majda, Nawalana (2013), Miłkowska (2014), Kurtyka-Chałas (2015). Results: Data analysis indicates that there are no socially and educationally activating offers, taking into account the needs of older people over 80. There was also lack of preparation for old age in life. Conclusions: The level of social inclusion of the elderly, in particular above 80 - is very low.
REFERENCES (102)
1.
Adams, M. (2003). The reflexive self and culture: a critique, British Journal of Sociology, 2(54), 221–238. https://onlinelibrary.wiley.co..., dostęp.[12.10.2019].
2.
AgeUK. 2011, Ageism in Europe. Findings from the European Social Survey, A Report from EURAGE (European Research Group on Attitudes to Age) commissioned by Age UK, http://www.ageuk.org.uk/Docume..., dostęp [30.09.2019].
3.
Bartel, R. (1986). Geragogik – ein Aufgabenbereich der Heilpädagogik. Survey-Studie zur Problematik alter/alternder Menschen aus heilpädagogischer Sicht. Giessen: JLU.
4.
Beck, O., Kędziora – Kornatowska, K., Monastyrska, E. (2015). Starzenie się i związane z nim wyzwania. Dylematy współczesnych ludzi: radzenie sobie z wielością ról i zadań. (red.) Liberska H., Malina A., Suwalska-Barancewicz D. Warszawa, Difin SA, 155-162.
5.
Bień, B., Doroszkiewicz, H., Wojszel Z.B. w imieniu grupy EUROFAMCARE. (2008). Poziom niesprawności osób starszych a korzystanie z usług medycznych i pozamedycznych w badaniu EUROFAMCARE, Gerontologia Polska 16, 2, 101–110.
6.
Bilewicz-Wyrozumska, T., Krenzel, I., Bilewicz-Stebel, M., Kraus, J., Krukowska, J., Szulc, M., (2017). Zdrowe starzenie się a edukacja do starości, Profilaktyka i Edukacja Zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe NeuroCentrum, Lublin, 39-54.
7.
Błędowski, P. (2009). Przesłanki demograficzne wprowadzenia nowej formy organizacji i finansowania opieki długoterminowej w Polsce. [w:] M. Augustyn (red.) Opieka długoterminowa w Polsce: Opis, diagnoza, rekomendacje, Warszawa, 16-32.
8.
Buffel, T., Phillipson, C., Scharf, T. (2013). Experiences of neighbourhood exclusion and inclusion among older people living in deprived inner-city areas in Belgium and England. Ageing and Society, 33(1), 89-109. doi:10.1017/S0144686X12000542.
9.
Burges, E.W. (1960). Aging in western societes. Chicago, University of Chicago Press.
10.
Butler, R.N. (1969). Ageism: Another form of bigotry. Gerontologist, 9, 243-246. doi:10.1093/geront/9.4_Part_1. https://pdfs.semanticscholar.o..., dostęp [30.09.2019].
11.
CBOS. (2009). Polacy wobec ludzi starych i własnej starości. Komunikat z badań, Warszawa.
13.
Chabior, A., Fabiś, A., Wawrzyniak, J.K. (2017). Ludzka starość. Wybrane zagadnienia gerontologii społecznej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
14.
Comfort, A. (1990). Say Yes to Old Age: Developing a Positive Attitude to Old Age. New York, Crown Publishers Inc.
15.
Commins, P. (2004) Poverty and Social Exclusion in Rural Areas: Characteristics, Processes and Research Issues. Sociologia Ruralis, 44: 60-75. doi:10.1111/j.1467-9523.2004.00262.x dostęp [23.10.2019].
16.
Czerniawska, O. (2007). Szkice z andragogiki i gerontologii, Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, Łódź.
18.
de Boer, M. J. (2010). Discrimination of the elderly: how guilty are you?. Netherlands heart journal: monthly journal of the Netherlands Society of Cardiology and the Netherlands Heart Foundation, 18(5), 227. doi:10.1007/bf03091766.
19.
Deci, E., Rayn, R. (2000). Self-Determination Theory and the Facilitation of Intrinsic Motivation, Social Development, and Well-Being, American Psychologist, 1(55), 68-78.
20.
Demetrio, D. (2006). Edukacja dorosłych, [w:] B. Śliwerski, (red.), Pedagogika t. 3, Gdańsk, GWP.
21.
Dorfman, R. A. (1994). Aging Into the 21stCentury: The Exploration of Aspirations and Values. New York: Brunner/Mazel Publishers.
22.
Dubas, E. (2008). Edukacyjny paradygmat badawczy w geragogice [w:] Kuchcińska M. (red.) Edukacja do i w starości, Wydawnictwo Kujawsko–Pomorskiej Szkoły Wyższej, Bydgoszcz.
23.
Dzięgielewska, M. (2006). Aktywność społeczna i ekonomiczna w fazie starości. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej (161-181). Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
24.
Encyklopedia starości, starzenia się i niepełnosprawności. (2017). t. 1, A. Zych (red.), Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” w Katowicach, Katowice.
26.
Fabiś, A. (2005). Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie. Wyższa Szkoła marketingu i Zarządzania, Sosnowiec.
27.
Fratiglioni, L., Wang, H., Ericsson, K., Maytan, M., Winblad, B. (2000). Influence of social network on occurrence of dementia: a community-based longitudinal study. The Lancet, 355, 1315-1319.
29.
Gielas, J. (2006). Przypominać sobie – to znaczy żyć. Praca biograficzna z seniorem: teoria i ćwiczenia praktyczne. Wspólne Tematy, 3, 3-13.
30.
Głodkowska, J. (2015). Autorstwo własnego życia osoby z niepełnosprawnością – konceptualizacja w perspektywie dobrostanu, podmiotowości, optymalnego funkcjonowania i wsparcia. [w:] J. Głodkowska (red.), Personalistyczne ujęcie fenomenu niepełnosprawności. Warszawa, Wydawnictwo APS.
31.
Gutowska, A. (2015). (Nie)pełnosprawna starość – przyczyny, uwarunkowania, wsparcie. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 8, 9–33.
32.
GUS. (2014). Prognoza ludności Polski 2014 – 2050 [Population Projection 2014 – 2050], Warszawa 2014.
34.
GUS. (2019). Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2018 r. Stan w dniu 31 XII, Warszawa.
35.
Herman, A. (2017). Przeciwdziałanie zjawisku ageizmu na przykładzie miasta Lublin, Annales Universitatis Marie Curie- Skłodowska, Lublin – Polonia 2017, vol. XXX, 4 Sectio J.
36.
Jachym, W., Kołpa, M., Zurawska-Lany, A., (2018). Razem tworzymy senioralną przestrzeń, Edukacja ustawiczna dorosłych, 4, 25-32.
37.
Jakimiuk, B. (2016). Środowisko pracy jako obszar budowania poczucia własnej wartości i relacji z innymi. Annales Universitatis Mariae Curie – Skłodowska, Lublin- Polonia, XXIX, 4 SECTIO J.
38.
Jankowski, Dz. (1999). Autoedukacja wyzwaniem współczesności, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
39.
Jolly, R. (2014). Inequality and ageing, [in:] Facing the Facts: The Truth About Ageing and Development, Age International.
40.
Kielar, M. (1992). Potrzeby w zakresie opieki i pomocy ludziom starym a zadania gerontologii społecznej, [w:] A. Radziewicz-Winnicki (red.), Pedagogika społeczna u schyłku XX wieku, Katowice 1992, s. 528.
41.
Kogan, N. (1961). Attitudes toward old people: The development of a scale and an examination of correlates. Journal of Abnormal and Social Psychology, 62, 44–54.
42.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010-2020, (2010). Odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier, Bruksela.
43.
Krupa, B. (2012). Starość w percepcji młodzieży – perspektywa pedagogiczna, Nowiny Lekarskie, 81, 36-43.
45.
Kurtyka-Chałas, J. (2015). Raport z badań „Percepcja starości przez kobiety w okresie wczesnej dorosłości”, Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 11, 83-87.
46.
Lachs, M.S., Pillemer, K. (1995). Abuse and neglect of elderly persons.N. Eng. J. Med., 7, 437–443.
47.
Lada, A. (2018). Jakość życia seniorów, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin, 2(31).
48.
Lejzerowicz, M., Trylińska-Tekielska E. (2017). Problems of Geriatric Patient – Rehabilitation, Psychological and Social Aspect, Gerontologia Polska, 25, 123-127.
49.
Magoffin, D. L. (2007). Stereotyped Seniors: The Portrayal of Older Characters in Teen Movies from 1980-2006, All Theses and Dissertations. 977.
50.
Majer, R. (2013). Aktywizacja osób starszych w środowisku miejskim jako forma przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, Acta Universitatis Lodziensis Folia Oeconomica 297.
51.
Makiełło-Jarża, G. (2004). Oblicza starości- refleksje psychologa, [w:] M. Krobicki, Z. Szarota (red.) Seniorzy w społeczeństwie. XXI wieku, Kraków 2004.
53.
Miłkowska, G. (2014). Analiza postaw społecznych wobec ludzi starszych na podstawie opinii studentów, Rocznik Polsko-Ukraiński Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, t. XVI, 177-192.
54.
Murman, D. L. (2015). The Impact of Age on Cognition. Seminars in hearing, 36(3), 111–121. doi:10.1055/s-0035-1555115.
55.
National Centre of Elder Abuse. (2019). Major types of elder abuse, https://www.elderabusecenter.o..., dostęp [2.10.2019].
57.
NIK. (2018). Usługi opiekuńcze świadczone osobom starszym w miejscu zamieszkania, Warszawa.
58.
Nelson, T. D. (red.), (2004). Ageism. Stereotyping and prejudice against older persons. Cambridge: MIT Press.
59.
Palmore, E. (2005). Three decades of research on ageism. Generations. Journal of the American Society on Ageing, 29, 87–90.
60.
Perkins, D.D. (2010). Empowerment. In: R.A. Couto (ed.) Political and Civic Leadership. Thousand Oaks, Sage Publications, 207-218. https://cdn.vanderbilt.edu/vu-... content/uploads/sites/249/2011/09/14092947/Perkins.2010.Empowerment.Chapter_25-FINAL.pdf, dostęp [30.09.2019].
61.
Pierzchalska, A., Klag, P. (2008). Społeczne role osób starszych, [w:] Równość w Unii Europejskiej. Teoria i praktyka, Bokajło W., Pacześniak A. (red.), Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, Wrocław 2008.
62.
Podgórski, R.A. (2011), Analiza pojęcia podmiotowości [w:] R.A. Podgórski, Socjologia makrostruktury. Poznań–Warszawa– Olsztyn: Wydawnictwo Naukowe Contact, 11-43.
64.
Raport NIZP-PZH, (2018). Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania, (red.) B. Wojtyniak, P. Goryński. Warszawa.
65.
Raport Sytuacja społeczna osób w wieku 65+. (2018). ARC Rynek i Opinia na zlecenie Stowarzyszenia Mali Bracia Ubogich, Warszawa.
66.
Reichard, S., Livson, F., Petersen, P.G. (1962). Aging and Personality: A Study of Eighty-Seven Older Men. New York: John Wiley and Sons, Inc.
67.
Reykowski, J. (1989). Podmiotowość – szkic problematyki, [w:] Podmiotowość jako problem filozoficzny, społeczny i pedagogiczny, red. B. Suchodolski, Konferencja w Jabłonnie.
68.
Ryan, R. M., Kuhl, J., Deci, E. L. (1997). Nature and autonomy: Organizational view of social and neurobiological aspects of self- regulation in behavior and development. Development and Psychopa- thology, 9, 701-728.
69.
Saniewska-Kilim, A., Deptała, A., Bloch, Ł. (2010). Wykluczenie społeczne osób starszych, Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 13/14.
70.
Sobolewska-Poniedziałek, E., Niewiadomska, A., (2017). Mobilność edukacyjna i przedsiębiorczość osób starszych, Edukacja ustawiczna dorosłych, 4, 93-104.
71.
Sochacka, J. (2019). Edukacja do starości. Jak to robi Kraków?, Gazeta Senior, 11.03.2019, http://www.gazetasenior.pl/edu... [dostęp 20.09.2019].
72.
Sprawozdanie z realizacji Programu wieloletniego Senior+ na lata 2015-2020 Edycja 2018, http://senior.gov.pl/program_s..., dostęp [19.10.2019].
73.
Steuden, S. (2011). Psychologia starzenia się i starości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
76.
Szarota, Z. (2014). Era trzeciego wieku – implikacje edukacyjne, Edukacja Ustawiczna Dorosłych, 1, 7- 18.
77.
Szatur-Jaworska, B. (2011). Formy życia rodzinnego ludzi starych, [w:] Polityka Społeczna, numer specjalny, 12–17.
78.
Szatur – Jaworska, B., Błędowski, P., Dzięgielewska, M. (2006). Podstawy gerontologii społecznej, ASPRA-JR, Warszawa.
79.
Szukalski, P. (2015). Dyskryminacja ze względu na wiek jako bariera jakości życia seniorów, [w:] Jakość życia ludzi starych – wybrane problemy, pod red. Anny Janiszewskiej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015, 15-16.
80.
Tobiasz-Adamczyk, B., Florek, M., Brzyski, P., Brzyska, M., Ocetkiewicz, T. (2008). Zaniedbywanie i samozaniedbywanie wśród osób starszych w opinii pracowników socjalnych i medycznych, Gerontologia Polska, (3)16, 169-179.
81.
Trafiałek, E. (2006). Wykluczenie społeczne ludzi starych. Źródła, skutki i perspektywy na przyszłość. [w:] T. Kowalewski, P. Szukalski (red.), Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
82.
Trzesniewski, K.H., Donnellan, M.B., Robins, R.W. (2003). Stability of self-esteem across the lifespan. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 205–220.
83.
Uchwała nr 238 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2013r. w sprawie przyjęcia dokumentu Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.... dostęp [29.09.2019].
84.
Uchwała nr 161 Rady Ministrów z dnia 26 października 2018 r. w sprawie przyjęcia dokumentu Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. Bezpieczeństwo – Uczestnictwo – Solidarność.
87.
Wagner, M., Rietz, C., Kaspar, R., Janhsen, A., Geithner, L., Neise, M., Kinne-Wall C., Woopen C., Zank, S. (2018). Quality of life of the very old: Survey on quality of life and subjective well-being of the very old in North Rhine-Westphalia (NRW80+). Lebensqualität von Hochaltrigen : Studie zu Lebensqualität und subjektivem Wohlbefinden hochaltriger Menschen in Nordrhein-Westfalen (NRW80+). Zeitschrift fur Gerontologie und Geriatrie, 51(2), 193–199. doi:10.1007/s00391-017-1217-3, dostęp [20.10.2019].
88.
Waldegrave, C., Cunningham, C. (2017). Social and Economic Inequalities: the Marginalisation of Older People, Innovation in Aging, Volume 1, Issue suppl_1, 1312, https://doi.org/10.1093/geroni..., dostęp [20.10.2019].
89.
Walsh, K, Scharf, T, Keating, N. (2016). Social exclusion of older persons. Eur J Ageing.
91.
Wilmowska–Pietruszyńska, A., Putz, J. (2009). Ubezpieczenie pielęgnacyjne jako propozycja rozwiązań systemowych potrzeb osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Borgis - Postępy Nauk Medycznych, 4, 264-267.
92.
Wojcieszek, A., Majda, A., Nawalana, A. (2013). Postawy ludzi uzupełniających wykształcenie średnie wobec osób starszych, Problemy Pielęgniarstwa, 21 (4), 496–503.
93.
van den Heuvel, W.J. (2012). Discrimination against older people. Reviews in Clinical Gerontology, 22, 293-300 doi:10.1017/S095925981200010X.
94.
Ylänne, V. Williams, A. and Wadleigh, P. M. (2009). Ageing well? Older people’s health and well-being as portrayed in UK magazine advertisements, International Journal of Ageing and Later Life 4 (2), p.33-62.
95.
Zając-Lamparska, L. (2011). Wspomaganie funkcjonowania ludzi starzejących się. W: J. Trempała (red.). Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 419-431). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
96.
Zając-Lamparska, L. (2018). Kompensacyjna aktywność mózgu osób starszych. Gerontologia Polska, 26(1), 54-58.
97.
Zebrowitz, L.A., Montepare, J. (2008). Social Psychological Face Perception: Why Appearance Matters, Social and Personality Psychology Compass 2(3):1497, DOI: 10.1111/j.1751-9004.2008.00109.x dostęp [23.10.2019].
98.
Zielińska-Więczkowska, K., Kędziora-Kornatowska, K., Ciemnoczołowski, W. (2011). Evaluation of quality of life (QoL) of students of the University of Third Age (U3A) on the basis of socio-demographic factors and health status. Arch Gerontol Geriatr. 53(2), 198-202. doi: 10.1016/j.archger.2010.09.003.
99.
Zych, A.A. (red.). (2012). Poznać, zrozumieć i zaakceptować starość, Wydawnictwo-Druk-Reklama, Łask.
100.
Zych, A.A. (1999). Człowiek wobec starości. Szkice z gerontologii społecznej, Wydawca: ŚLĄSK, Katowice.
102.
Zych, A., Bartel, R. (1990). Sytuacja życiowa ludzi w podeszłym wieku w Polsce i w Republice Federalnej Niemiec, Kielce, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. J Kochanowskiego.
Share
RELATED ARTICLE
| eISSN: | 2657-9332 |
We process personal data collected when visiting the website. The function of obtaining information about users and their behavior is carried out by voluntarily entered information in forms and saving cookies in end devices. Data, including cookies, are used to provide services, improve the user experience and to analyze the traffic in accordance with the Privacy policy. Data are also collected and processed by Google Analytics tool (more).
You can change cookies settings in your browser. Restricted use of cookies in the browser configuration may affect some functionalities of the website.
You can change cookies settings in your browser. Restricted use of cookies in the browser configuration may affect some functionalities of the website.
