ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
Koła Gospodyń Wiejskich – działalność, cele, potrzeby
1
Wydział Pedagogiki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Polska
Data nadesłania: 22-07-2025
Data akceptacji: 22-09-2025
Data publikacji: 30-12-2025
Autor do korespondencji
Roksana Herbasz
Wydział Pedagogiki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, ul. J. K Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz, Polska
Wydział Pedagogiki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, ul. J. K Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz, Polska
Rozprawy Społeczne/Social Dissertations 2025;19(1):419-434
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wstęp: Ocena, w jaki sposób Koła Gospodyń Wiejskich (KGW) odpowiadają na potrzeby
edukacyjne mieszkańców wsi w perspektywie uczenia się przez całe życie oraz jaka
jest ich rola w lokalnej polityce społecznej. Materiał i metody: Przegląd zakresowy (scoping review) pięciu recenzowanych
badań z lat 2019-2023; raportowanie zgodne z PRISMA 2020; analiza treści dotyczących
funkcji edukacyjnych KGW, motywów uczestnictwa i potrzeb organizacyjnych. Wyniki: KGW oferują niskoprogowe formy uczenia się dla dorosłych, szczególnie skuteczne
wobec osób 60+. Skuteczność wzmacniają zakorzenienie lokalne, zaufanie, przywództwo
i partnerstwa (samorząd, NGO, instytucje). Bariery: niestabilne finansowanie, braki
kadrowe i infrastrukturalne, zróżnicowane kompetencje cyfrowe. Wnioski: KGW to kluczowy element edukacji nieformalnej na wsi; wymagają wsparcia
systemowego: finansowania operacyjnego, rozwoju kompetencji (zwłaszcza cyfrowych),
standardów i ewaluacji oraz włączenia działań do strategii gminnych.
REFERENCJE (34)
1.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. (b.d.). Interwencja I.13.1 LEADER/Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/arimr/i... (data dostępu: 29.04.2025).
2.
Chmielewska, B. (2021). Kierunki aktywności kół gospodyń wiejskich na przykładzie województwa mazowieckiego. Centrum Doradztwa Rolniczego. Pobrane z: https://cdr.gov.pl/images/Pozn... (data dostępu: 29.04.2025).
3.
Chudzyńska, I. (2021). Koło Gospodyń Wiejskich jako marka lokalna. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Pobrane z: https://www.kpodr.pl/wp-conten... (data dostępu: 29.04.2025).
4.
Frączak, P. (2021). Historia kół gospodyń wiejskich – między emancypacją a kolonizacją wsi. Kwartalnik Trzeci Sektor, 55(3), 45-60. https://doi.org/10.26368/17332....
5.
Główny Urząd Statystyczny. (2019). Uniwersytety trzeciego wieku w Polsce w 2018 r. (Informacje sygnalne). Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-te... (data dostępu: 14.05.2025).
6.
Główny Urząd Statystyczny. (2023). Sytuacja osób starszych w Polsce w 2022 r. Pobrane z: https://stat.gov.pl/download/g... (data dostępu: 14.05.2025).
7.
Główny Urząd Statystyczny. (2024). Uczenie się osób dorosłych w 2022 roku. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-te... (data dostępu: 14.05.2025).
8.
Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. (2023). Polska wieś 2044. Wizja rozwoju. IRWiR PAN. Pobrane z: https://www.irwirpan.waw.pl/91... (data dostępu: 14.05.2025).
9.
Józefowicz, A. (2011). Rola społeczna matki w rodzinie wiejskiej w Drugiej Rzeczypospolitej. Trans Humana.
10.
KompetencjeCyfrowe.gov.pl. (2023). Społeczeństwo informacyjne w liczbach 2023. Pobrane z: https://kompetencjecyfrowe.gov... (data dostępu: 29.04.2025).
11.
Konecki, K. T. (2019). Kreatywność w badaniach jakościowych. Pomiędzy procedurami a intuicją. Przegląd Socjologii Jakościowej, 15(3), 30-54. http://doi.org/10.18778/1733-8....
12.
Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich. (b.d.). LEADER. Pobrane z: https://ksow.pl/idee/leader (data dostępu: 14.05.2025).
13.
Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich (Mazowieckie). (b.d.). LEADER (RLKS – Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność) – PS WPR 2023–2027. Pobrane z: https://mazowieckie.ksow.pl/wp... (data dostępu: 14.05.2025).
14.
KSOW – Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich. (2022). Historia kół gospodyń wiejskich – między emancypacją a kolonizacją wsi. Pobrane z: https://ksow.pl/aktualnosc/his... (data dostępu: 14.05.2025).
15.
Lis, A. (2023). Prawne aspekty działalności kół gospodyń wiejskich. Studia Prawnicze KUL, 1(93), 39-59. https://doi.org/10.31743/sp.12....
16.
Lisowska, K., Łojko, M. (2022). Koła gospodyń wiejskich jako przestrzeń do rozwoju edukacji i przedsiębiorczości społecznej opartej na tradycji lokalnej na Warmii i Mazurach. Przedsiębiorczość – Edukacja, 18(2), 82-97. https://doi.org/10.24917/20833....
17.
Maseko, S. D., Thwala, S. K., Faremi, Y. A. (2025). Strategies Used by Teachers in Teaching Gifted and Talented Learners in Regular Primary Schools in the Hhohho Region, Eswatini. Eswatini Educational Research Journal, 1(1), 103-118.
18.
Merriam, S. B., Brockett, R. G. (2021). The profession and practice of adult education: An introduction (3rd ed.). Wiley.
19.
Ministerstwo Cyfryzacji. (2023). Program Rozwoju Kompetencji Cyfrowych (M.P. poz. 318). Pobrane z: https://www.gov.pl/attachment/... (data dostępu: 29.04.2025).
20.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. (2020). Strategia na rzecz rozwoju obszarów wiejskich do 2030 r. Pobrane z: https://www.gov.pl/attachments... (data dostępu: 14.05.2025).
21.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. (b.d.). LEADER/Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/rolnict... (data dostępu: 14.05.2025).
22.
NASK – Państwowy Instytut Badawczy. (2023). Raport o stanie Cyfrowej Dekady 2023 – Polska. Pobrane z: https://cyberpolicy.nask.pl/ra... (data dostępu: 29.04.2025).
23.
OECD. (2018). Bridging the rural digital divide. Pobrane z: https://www.oecd.org/digital/b...- the-rural-digital-divide.htm (data dostępu: 14.05.2025).
24.
PAI – Polonijna Agencja Informacyjna. (2023). Filipina Płaskowicka – twórczyni Kół Gospodyń Wiejskich. Pobrane z: https://pai.media.pl/pai_wiado... (data dostępu: 14.05.2025).
25.
RME CBR – Rolniczy Magazyn Elektroniczny / Centralna Biblioteka Rolnicza. (2014). Koła Gospodyń Wiejskich – tradycja i nowoczesność. Pobrane z: https://rme.cbr.net.pl/index.p... (data dostępu: 14.05.2025).
26.
Schugurensky, D. (2000). The forms of informal learning. Towards a conceptualization of the field. Working Paper, 19.
27.
Skorniewski, M. (2018). Źródła do dziejów działalności Kół Gospodyń Wiejskich w gminie Ulhówek w okresie międzywojennym XX stulecia. Rocznik Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 34, 297-312.
28.
Szczepańska, B., Szczepański, J. (2019). Współczesne role kół gospodyń wiejskich w społecznościach lokalnych (na przykładzie województwa dolnośląskiego). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 68, 67-79. https://doi.org/10.18778/0208-....
29.
Śmietanka, T. (2016). Polityka społeczna gminy jako czynnik rozwoju lokalnego (na przykładzie gmin miejsko-wiejskich: Grójec, Kozienice, Szydłowiec). Związek Miast Polskich. Pobrane z: https://www.miasta.pl/uploads/... (data dostępu: 29.04.2025).
30.
Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o Kołach Gospodyń Wiejskich (Dz. U. z 2018 r. poz. 2212).
31.
Uzoagu, I. F., Oriji, A. (2022). Education & Developmental Initiatives: Examining the Role of Adult Education in Rural Community Development in Nigeria. European Journal of Training and Development Studies, 9(2), 11-26.
32.
Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. (b.d.). Interwencja LEADER w ramach PS WPR na lata 2023–2027. Pobrane z: https://wmodr.pl/plan-strategi... (data dostępu: 29.04.2025).
33.
Wilkin, J., Hałasiewicz, A. (red.). (2022). Polska wieś 2022. Raport o stanie wsi. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
34.
Wojcieszak-Zbierska, M., Zawadka, J. (2019). Działania przedsiębiorcze kobiet na wsi na przykładzie KGW w powiecie gnieźnieńskim. Turystyka i Rozwój Regionalny, 11, 127-138. https://doi.org/10.22630/TIRR.....
| eISSN: | 2657-9332 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
