ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY
Społeczny wymiar języka. Przegląd literatury
Więcej
Ukryj
1
Wydział Nauk o Zdrowiu, Zakład Turystyki i Rekreacji, Akademia Bialska im. Jana Pawła II, Polska
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
Data nadesłania: 06-03-2025
Data akceptacji: 23-04-2025
Data publikacji: 06-05-2025
Autor do korespondencji
Michał Bergier
Wydział Nauk o Zdrowiu, Zakład Turystyki i Rekreacji, Akademia Bialska im. Jana Pawła II, ul. Sidorska 95/97, 21-500, Biała Podlaska, Polska
Rozprawy Społeczne/Social Dissertations 2025;19(1):148-156
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wstęp: Język jest zjawiskiem szybko rozwijającym się, dynamicznym i żywym. Jest on jednym z najważniejszych elementów kultury, bezpośrednio związanej z tradycjami poszczególnych społeczeństw, jak również z życiem codziennym i relacjami społecznymi. Język może zarówno integrować, jak i dzielić społeczeństwo. Socjolekt, żargon, czy slang mogą być tym, co wyróżnia poszczególne grupy społeczne, spaja należące do nich osoby, wyznacza wartości, które bywają przeciwstawnymi do powszechnie panujących. Język może być również ważną składową tworzenia grup niszowych, a należące do nich osoby przy pomocy języka mogą odnaleźć bezpieczną przestrzeń, wsparcie oraz sposób na wyrażenie swoich emocji czy potrzeb. W pracy podjęto analizę literatury, na podstawie której ukazano język jako ważny element społeczny. Zaprezentowano najnowsze, jak również klasyczne ujęcia dotyczące takich zagadnień jak socjolingwistyka, socjolekt, żargon i slang, oraz ich wpływu na społeczeństwa. Materiał i metody: Artykuł ma charakter przeglądowy. Wyniki: W pracy dokonano przeglądu literatury dotyczącej socjolingwistyki, socjolektu, żargonu i slangu, wykazując ich społeczny wymiar i znaczący wpływ na życie społeczne i towarzyszące mu procesy. Wnioski: Język jest jednym z najważniejszych elementów kultury i życia społecznego. Stosowane socjolekty, żargon i slang mogą mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na życie społeczne i relacje międzyludzkie. Intensywny rozwój i modyfikacja języka powinna inspirować do nieustannych, aktualizowanych badań oraz analiz socjolingwistycznych umożliwiających obserwację zmian zachodzących w przedmiocie badań.
REFERENCJE (56)
1.
Ancillai, C., Bartoloni, S., Filipovic, J., Temperini, V. (2025). The role of online communities in shaping the Society 5.0 paradigm: a social capital perspective. European Journal of Innovation Management. Advance online publication.
https://doi.org/10.1108/ejim-0....
2.
Angermuller, J., Blanchard, P. (2023). Two Disciplines: Linguistics and Sociology. In: J. Angermuller, P. Blanchard Careers of the Professoriate (s. 37-46). Palgrave Macmillan.
https://doi.org/10.1007/978-3-....
3.
Armstrong, M., Breen, M., Gooden, S., Levon, E., & Yu, K. M. (2022). Sociolectal and Dialectal Variation in Prosody. Language and Speech, 65(4), 783-790.
https://doi.org/10.1177/002383....
4.
Baudouin de Courtenay, J. (1903). Język, Językoznawstwo. W: Wielka Encyklopedia Powszechna Ilustrowana (s. 266-296).
5.
Błaszak, M. (2022). Socjolingwistyka a językoznawstwo otwarte na przykładzie języka macedońskiego. Językoznawstwo, 17(2), 170-178.
https://doi.org/10.25312/2391-....
6.
Buttrick, N. (2024). Studying large language models as compression algorithms for human culture. Trends in Cognitive Sciences, 28(3), 187-189.
https://doi.org/10.1016/j.tics....
7.
Cardillo, R., Mammarella, I.C., Demurie, E., Giofrè, D. & Roeyers,H. (2021). Pragmatic language in children and adolescents withautism spectrum disorder: do theory of mind and executive functions have a mediating role? Autism Research, 14(5), 932-945.
https://doi.org/10.1002/aur.24....
8.
Castaño-Pulgarín, S. A., Suárez-Betancur, N., Vega, L. M. T. & López, H. M. H. (2021). Internet, social media and online hate speech. Systematic review. Aggression and Violent Behavior. 58, 101608.
https://doi.org/10.1016/j.avb.....
9.
Chambers, J.K. (1995). Sociolinguistic Theory. Linguistic Variations and its Social Significance. Blackwell.
10.
Chetty, N. & Alathur, S. (2018). Hate speech review in the context of online social networks. Aggression and Violent Behavior. 40, 108-118.
https://doi.org/10.1016/j.avb.....
11.
Donald, R. R., Patel, S., Smith, M., Clayton, S., & Potru, S. (2023). Common street drug names for the anesthesiologist and pain physician. Regional Anesthesia and Pain Medicine, 48(7), 365-374.
https://doi.org/10.1136/rapm-2....
13.
Fedorenko, E., Piantadosi, S. T., & Gibson, E. A. F. (2024). Language is primarily a tool for communication rather than thought. Nature, 630(8017), 575-586.
https://doi.org/10.1038/s41586....
14.
Fontana, S., Panunzi, A., Saccone, V. (2024). Impacts of language perception and attitudes in Foreign Accent Syndrome. Clinical Linguistics & Phonetics, 38(5), 418-432.
https://doi.org/10.1080/026992....
15.
Grabias, S. (1994). Język w zachowaniach społecznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
16.
Grau-Husarikova, E., Pedroche, S.,A., Mumbardó-Adam, C., & Sanz-Torrent, M. (2024). How language affects social cognition and emotional competence in typical and atypical development: A systematic review. International Journal of Language & Communication Disorders, 59(5), 1788-1816.
https://doi.org/10.1111/1460-6....
17.
Gumperz, J., J. (1968). Types of Linguistic Communities. In: J. A. Fishman (ed.) Readings in the Sociology of Language (s. 460-472). De Gruyter.
https://doi.org/10.1515/978311....
18.
Gumperz, J., J. (1972). The speech community. In: P. P. Giglioli, Language and social Context (s. 219-231). Penguin Books.
19.
Handke, K. (2008). Socjologia języka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
21.
Holbrook, E., Wiskur, B., & Nagykaldi, Z. (2024). Discovering opioid slang on social media: A Word2Vec approach with reddit data. Drug and Alcohol Dependence Reports, 13, 100302.
https://doi.org/10.1016/j.dadr....
22.
Hymes, H., D. (1968). The ethnography of Speaking. In: J. A. Fishman (ed.) Readings in the Sociology of Language (s. 99-138). De Gruyter.
https://doi.org/10.1515/978311....
23.
Keegan, L. C., Hoepner, J. K., Togher, L., & Kennedy, M. (2023). Clinically Applicable Sociolinguistic Assessment for Cognitive-Communication Disorders. American Journal of Speech-Language Pathology, 32(2S), 966-976.
https://doi.org/10.1044/2022_A....
24.
Kołodziejek, E. (2005). Człowiek i świat w języku subkultur. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
25.
Kułacz, S. (2023). Gwara żołnierska w dokumentach osobistych polskich weteranów armii Cesarstwa Niemieckiego. Socjolingwistyka, 37(1), 43-56.
https://doi.org/10.17651/SOCJO....
26.
Kumar, P. M., Nagate, R. R., Alqahtani, S. M., Sarma, G. S. N., & Supraja, S. (2023). Role of jargon in the patient-doctor communication in the dental healthcare sector-A systematic review and meta-analysis. Journal of Education and Health Promotion, 12(1), 198.
https://doi.org/10.4103/jehp.j....
27.
Lang, I. A., King, A., Boddy, K., Stein, K., Asare, L., Day, J., & Liabo, K. (2025). Jargon and Readability in Plain Language Summaries of Health Research: Cross-Sectional Observational Study. Journal of Medical Internet Research, 27, e50862.
https://doi.org/10.2196/50862.
28.
Liu, S., Wu, Y., & Gong, W. (2022). Measuring Internet Slang Style in the Marketing Context: Scale Development and Validation. Frontiers in Psychology, 12, 751806.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.....
29.
Lockenvitz, S., Tetnowski, J. A., & Oxley, J. (2020). The sociolinguistics of lisping: a review. Clinical Linguistics & Phonetics, 34(12), 1169-1184.
https://doi.org/10.1080/026992....
30.
Lopez, L. C., Marshall, T. L. (2025). Growing Pains: Jargon, Equity, and Adolescent Autonomy. Hospital Pediatrics, 15(3), e96–e98.
https://doi.org/10.1542/hpeds.....
31.
Malinowski, B. (2000). Problem znaczenia w językach pierwotnych. W: K. Pisarkowa (red.) Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego. Wydawnictwo Petrus.
32.
Moskvitin, E. V. (2025). Foreign-language borrowings as a way of forming the lexicon of the German railway sociolect. Philology Theory & Practice, 18(2), 501-506.
https://doi.org/10.30853/phil2....
33.
Moya-Galé, G., Kim, Y., & Fabiano, L. (2024). Raising Awareness About Language- and Culture-Specific Considerations in the Management of Dysarthria Associated With Parkinson's Disease Within the United States. Journal of Speech, Language, and Hearing Research: JSLHR, 67(9), 2813-2821.
https://doi.org/10.1044/2023_J....
34.
Nissen, V., Meuter, R. F. I. (2025). How does age impact understanding of epistemic adverbs in health communication? Geriatric Nursing, 61, 596-604.
https://doi.org/10.1016/j.geri....
35.
Nowak, T., Ł. (2020). Język ukrycia. Zapisany socjolekt gejów. Universitas.
36.
Oksanen, A., Celuch, M., Oksa, R., & Savolainen, I. (2024). Online communities come with real-world consequences for individuals and societies. Communications Psychology, 2(1).
https://doi.org/10.1038/s44271....
37.
Pacuła, J. (2023). Słownictwo uczniów szkół galicyjskich z przełomu XIX i XX wieku (na tle ówczesnych gwar uczniowskich z innych regionów). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 57, 59-76.
https://doi.org/10.18778/0208-....
38.
Piekot, T. (2008). Język w grupie społecznej. Wprowadzenie do analizy socjolektu. Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa.
39.
Piotrkowski, A. (1980). O pojęciu kompetencji komunikatywnej. W: A. Schaff (red.) Zagadnienia socjo- i psycholingwistyki (s. 91-109). Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
40.
Polak, M., Polak, J. (2023). Socjolekt polskich miłośników ptaków. W: J. Kornhauser, M. Polak, P. Tryjanowski, A. Wójtowicz (red.) "Który tak śpiewa?". Ptaki w kulturze (s. 233-244). Universitas.
43.
Ryken, A. M., Tupper, E., & Weatherhead, D. (2024). Learning linguistic diversity: Listeners have race-based linguistic expectations, but only for phonological variation. Journal of experimental psychology: General, 153(11), 2918-2930.
https://doi.org/10.1037/xge000....
44.
Sapir, E. (1978). Kultura, język, osobowość. Państwowy Instytut Wydawniczy.
45.
Satkiewicz, H. (1994). Zmiany w zasobie leksykalnym najnowszej polszczyzny. W: E. Wrocławska (red.) Uwarunkowania i przyczyny zmian językowych : zbiór studiów (s. 143-147). Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
46.
Schurz, M., Radua, J., Tholen, M. G., Maliske, L., Margulies, D. S., Mars, R. B., Sallet, J., & Kanske, P. (2021). Toward a hierarchical model of social cognition: A neuroimaging meta-analysis and integrative review of empathy and theory of mind. Psychological Bulletin, 147(3), 293-327.
https://doi.org/10.1037/bul000....
47.
Shing, S., R. (2025). Textism in Digital Communication: Usage of Internet Slang in Social Media Among Bilingual Malaysian Youths. Jurnal Komunikasi: Malaysian Journal of Communication, 41(1): 438-453.
https://doi.org/10.17576/JKMJC....
48.
Shumaila, A., Sidra, H. (2021). Effects Of Sociolect In The Cognitive Development Of Pakistani ESL Learners. Webology, 18(4), 1494-1504.
49.
Shyu, R., Weng, C. (2024). Enabling Semantic Topic Modeling on Twitter Using MetaMap. AMIA Joint Summits on Translational Science proceedings. AMIA Joint Summits on Translational Science, 2024, 670-678.
50.
Sienkiewicz, K. (2024). Non-verbal communication of the teacher towards students in the process of education and upbringing. Social Dissertations, 18(1), 98-110.
https://doi.org/10.29316/rs/18....
51.
Spolsky, B. (1998). Sociolinguistics by Bernard Spolsky. Oxford: Oxford University Press.
52.
Spolsky, B. (2003). Sociolinguistics. Oxford University Press.
53.
Toksöz, S. (2024). Shaping Language Pedagogy: The Impact of Linguistics, Psychology, and Sociology from the 1880s to the 1980s. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 1-11.
https://doi.org/10.29065/usake....
54.
Weber, M. (2006). Semantic Aspects of Linguistic Borrowings from the English Language in the Polish Sociolect of Information Technology. Respectus Philologicus, 10(15).
https://doi.org/10.15388/RESPE....
55.
Willoughby, S. D., Johnson, K., & Sterman, L. (2020). Quantifying scientific jargon. Public Understanding of Science, 29(6), 634-643.
https://doi.org/10.1177/096366....
56.
Vlasov, M., Sychev, O., Toropchina, O., Isaeva, I., Zamashanskaya, E., & Gillespie, D. (2024). The Effects of Problematic Internet Use and Emotional Connotation on Internet Slang Processing: Evidence from a Lexical Decision Task. Journal of Psycholinguistic Research, 53(3), 39.
https://doi.org/10.1007/s10936....